حالات من و من والدینی

حالات من یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی است.

مفهوم " من " را از ابهام فرویدی بیرون آورده و به زبانی بیان داشته اند که هر کس بدون اینکه روانکاو آموزش ددیه ای باشد، آن را دریافته و در شناخت " چرایی رفتار" آدمیان به کار گیرد. در این سبک تحلیل به مجموع هر کنش و واکنش یک مراوده می گویند، برای مثال اگر مدیری به یکی از کارکنان بگوید:" واقعا کارت را خوب انجا داده ای " و او نیز در پاسخ بگوید:" متشکرم" مجوعه این کنش و واکنش یک مراوده است.

 

مراوده گاهی بیرونی است و دیگران مخاطب هستند و گاهی درونی است که در این حالت آدمی خود را مخاطب قرار می دهد. برای مثال اگر ناگهان انگیزه ای در ذهن ما ایجاد شود که چیزی به کسی بگوییم ممکن است از درون صدایی بشنیم که به ما میگوید" نه این کار را نکن" . این خطاب ها تصوری که در ذهن صورت می گیرد حالت های " من " نامیده می شود.

 

از سویی شخصیت هر فرد مجموعه ای از الگوهای رفتاری است که طی زمان شکل گرفته و به صورت عادی در آمده است و دیگران به تدریج آن مجموعه را شناساننده و معروف وی در نظر میگیرند. این الگوهای رفتاری در اثر ترکیبات مختلفی از سه حالت " من " شکل میگیرد.

 

حالان عبارتند از : من والدینی، من بزرگسالی و من کودکی. ناگفته نماند که این مفهاهیم در اینجا معانی خاصی دارند. همانگونه که یک بزرگسال این من ها را دارد، یک کودک سه ساله نیز تمامی این من ها را در خود دارد. بنابراین باید این نکته را در نظر داشت که این حالات من هیچ ارتباطی با سن تقویمی آدم ها ندارد بلکه با سن روانی آنان سر و کار دارد. هر چند که نمیتوانیم این حالت های من را به طورمستقیم مشاهده کنیم ولی با ملاحظه رفتار می توانیم پی ببریم که در آن لحظه کدامیک از سه حالت من بر فرد حاکمیت دارد.

 

حالت من والدینی نتیجه پیام هایی است که انسان ها از والدین، برادران و خواهران بزرگتر، معلمین مدرسه، مربیان تربیتی، و سایر افراد صاحب نفوذ در طول دوران اولیه زندگی می پذیرند. این پیام ها را میتوان به صورت نوراهایی فرض کرد که در جای مناسبی در ذهن ثبت و ضبط شده و آماده چخش می باشند، آنچه شما باید انجام دهید این است که مانند گرفتن شماره تلفن دکمه را به درستی فشار داده و پیام را دریافت نمایید. بدین ترتیب هنگامی که کسی از نظر ذهنی" نوارهای قدیمی" دوران کودکی را دوباره پخش میکند، تحت حالت " من والدینی" عمل میکند. مطالبی مانند این کار درست است، این کار بد است، و باید ها و نباید ها.

 

بنابراین می توان گفت من والدینی قسمت ارزشیاب ما است، که رفتار ارزشگذاری شده ای را بر می انگیزد، ولی باید به خاطر داشت که این رفتار ارزشگذاری شده ضرورتا دارای ارزش واقعی نبوده بلکه " ارزش آموخته شده " می باشند.

 

من والدینی بر دو نوع است" پرورشی و عیبجو. من والدینی پرورشی آن قسمت از شخصیت یک فرد است که دیگران را درک کرده ، به آنها توجه دارد. رفتار نشات گرفته از من والدینی پرورشی ممکن است رفتار دیگران را جهت بدهد ولی آنان را تحقیر نکرده و احساس نادرست بودن به آنها نمی دهد.

 

من والدینی عیبجو بر رفتار و همچنین شخصیت افراد حله می کند و در واقع این احساس را به افراد می دهد که نه تنها رفتارشان خوب نیست بلکه ذاتا نیز خوب نیستند.وقتی که افراد در حالت من والدینی عیبجو هستند، بسیار ارزشیاب و قضاوت گرند. آنان همیشه با به کار بردن کلماتی نظیر " بهتر است " و یا "باید" آماده پاسخگویی به چیزهایی هستند که دیگران میشنوند . این افراد با حالت من والیدینی عیبجوی شدید باید ها و نباید هایی را برای دیگران و همچنین برای خود قائل هستند.

 

شناخت خود و افراد میتواند بهبهبود روابط کمک بسیاری کند و این راه تنها با مطالعه و کند و کاو در خود اجرا خواهد شد. در مطالب آتی به سایر حالات من نیز خواهیم پرداهت.
 

زبان رفتار خود را بشناسید

زبان رفتار زبان حال احساس، عواطف و هیجانات ماست. در حقیقت همه روزه با ملاحظه حالت ها، تغییرات قیافه، لحن صدا و حرکات بدن دیگران به طور غیر ارادی ذهن آنها را می خوانیم و با یک چشم به هم زدن درک می کنیم که یک فرد چه احساسی نسبت به ما دارد و آیا قابل اعتماد هست یا خیر. استفاده ی غیر ارادی و خودجوش از هر مهارتی خبرگی می طلبد . نظر به اینکه حدود شصت وپنج درصد از پیام ما به هنگام سخن گفتن ازطریق حالات و حرکات منتقل می شود، آموختن زبان رفتار و مهارت درآن بسیار سودمند و مفید است.

 

به بیانی دیگر، با آگاهی از تعدادی از نشان ها، علایم و یا نهادهای این زبان می توانیم ارتباطات بیشترو بهتری را با دیگران برقرار کنیم و مطمئن شویم که حالات و حرکات و طرز نگاه ها با پیام های مورد نظرمان هماهنگ است. می توانیم راحت تر دیگران را برای برقراری رابطه به سوی خود جذب کنیم. میتوانیم اختلاف نظر، سوئ تفاهم و آغاز هر تعارضی را پیشاپیش تشخیص دهیم.

 

میتوانیم حمایت، توافق و دلگرمی را دریابیم. می توانیم این توانایی را در خود تقویت کنیم که چه زمانی سخن آغاز کنیم و چه زمانی مهر سکوت بر لب زنیم و چه زمانی برای توافق اصرار ورزیم و چه وقت در انتظار بهترین فرصت ها باشیم. چه وقت فشار اعمال کنیم و چه وقت از مقاومت دست بشوییم. رفتار ما اغلب ناخودآگاه با دیگران سخ می گوید. اگرچه زبان رفتر کامل ترین وسیله ی ارتباطی نیست اما اغلب روشن تر از زبان کلمات، سخن می گوید. چرا که زبان احساسات و عواطف است. اگر رفتار خود را تحت کنترل در آوریم و به عکس با زیر نظر گرفتن اعمال رفتاری دیگران ذهنشان را بخوانیم ، میتوانیم رابطه های موثرتری برقرار کنیم.